Tiến sỹ Michele Borba – chuyên gia giáo dục và tâm lý có tiếng tại Mỹ, tác giả cuốn sách “12 bí mật đơn giản mà các mẹ có thể biết: Tìm hiểu lại kiến thức cơ bản và nuôi dạy trẻ hạnh phúc” đã đưa ra lời khuyên của cô ấy để giúp con bạn thôi ích kỷ, thiếu tôn trọng và ham vật chất.
Bước đầu tiên để ngăn chặn những hành vi đó là nhận ra rằng đó là một vấn đề ở con bạn. Tiếp theo là quyết định phải dừng nó lại. Hãy nhớ rằng, những kiểu hành vi đó sẽ lấy mất cá tính của con bạn. Vì vậy, tôi nêu một số bước để bạn cân nhắc từ cuốn sách của tôi, “Đừng tỏ thái độ như thế với tôi!”
Nội dung chính
Bước 1. Hãy đi vào bản chất của vấn đề
Dưới đây là một số lý do phổ biến và ít rõ ràng hơn, có thể góp phần vào thái độ ích kỷ của con bạn. Đánh dấu những cái đúng với bạn.
– Bạn đang làm hư đứa trẻ vì những lý do tồi tệ của chính bạn (như là cảm giác tội lỗi, bồi thường, trốn tránh, “tình yêu”).
– Bạn không coi kỷ luật và đặt giới hạn là ưu tiên hàng đầu trong quá trình nuôi dạy con cái.
– Bạn hoặc một thành viên trưởng thành khác trong gia đình của bạn đang hình thành tính ích kỷ.
– Con bạn đang cảm thấy bị bỏ rơi.
– Con bạn ghen tị với đối tác hoặc anh chị em.
– Con bạn bực bội khi bạn nuông chiều bản thân bằng những thứ xa xỉ và đặc quyền.
– Con bạn chưa bao giờ được dạy về giá trị của lòng vị tha.
– Con bạn có trí tuệ cảm xúc kém và gặp khó khăn trong việc xác định hoặc hiểu cảm xúc của người khác.
– Con bạn đang tức giận, lo lắng, chán nản hoặc gặp một số vấn đề khác khiến trẻ khó nghĩ đến người khác.
Bước 2. Kiểm tra tính ích kỷ
Một bước quan trọng trong việc chấm dứt thái độ ích kỷ của trẻ em chỉ đơn giản là không được chịu đựng nó. Bạn nói đúng: nó sẽ không dễ dàng, đặc biệt, nếu con bạn đã quen với việc mọi ý thích của mình được phục vụ trong một thời gian dài. Nhưng nếu bạn thực sự nghiêm túc trong việc thay đổi thái độ này, bạn phải giữ vững lập trường và kiên định.
Bắt đầu bằng cách đặt ra rõ ràng những kỳ vọng về thái độ mới của bạn: “Trong nhà này, con luôn phải quan tâm đến người khác.” Sau đó, hãy lớn tiếng nói rõ sự phản đối của bạn mỗi khi con bạn hành động ích kỷ. Hãy nhớ nêu rõ lý do tại sao hành vi của họ là sai và nếu thái độ ích kỷ vẫn tiếp tục, hãy xem xét việc áp dụng hậu quả.
“Điều đó thật ích kỷ: Ba/mẹ mong rằng con đối xử với bạn bè của mình giống như cách con muốn được mọi người đối xử.”
“Ba/mẹ rất lo lắng khi thấy con giành chơi một mình tất cả các trò chơi điện tử và không chia sẻ chúng với bạn của con. Con không thể đối xử ích kỷ với mọi người như vậy được.”
Bước 3. Nuôi dưỡng sự đồng cảm để giảm bớt tính ích kỷ
Những đứa trẻ có lòng đồng cảm có thể hiểu người khác đến từ đâu vì chúng có thể đặt mình vào vị trí của họ và cảm nhận cảm giác của họ. Và bởi vì họ có thể “có chung cảm xúc với” người khác, họ rộng lượng hơn, không ích kỷ và quan tâm hơn. Vì vậy, hãy nuôi dưỡng sự đồng cảm của trẻ để giúp trẻ nhìn xa hơn chính mình và đặt mình vào quan điểm của người khác.
Chỉ ra cảm xúc của người khác.
Chỉ ra nét mặt, tư thế và cách cư xử của những người ở các trạng thái cảm xúc khác nhau cũng như tình trạng khó khăn của họ sẽ giúp trẻ biết hướng vào cảm xúc của người khác.
Khi có dịp, hãy giải thích mối quan tâm của bạn và manh mối nào giúp bạn đánh giá cảm giác của mình: “Con có để ý thấy khuôn mặt của Kelly khi chơi hôm nay không? Mẹ cảm thấy em ấy có vẻ lo lắng về điều gì đó. Có lẽ con nên nói chuyện với em để xem em có ổn không .”
Hình dung cảm xúc của ai đó.
Giúp con bạn hình dung cảm giác của người khác về một tình huống đặc biệt nào đó. “Hãy tưởng tượng con là một sinh viên mới và con đang bước vào một ngôi trường hoàn toàn mới và không quen biết ai. Con sẽ cảm thấy thế nào?”
Tìm kiếm những tình huống hàng ngày có thể nuôi dưỡng sự đồng cảm. Câu hỏi “Con cảm thấy thế nào?” và “Người kia cảm thấy thế nào?” giúp trẻ hiểu được cảm xúc và nhu cầu của người khác.
Phụ huynh: “Một ông bố đã có một ngày dài vất vả ở văn phòng. Con nghĩ ông ấy cảm thấy thế nào?”
Con: “Chắc là mệt.”
Phụ huynh: “Vậy người con có thể làm gì để bố cảm thấy tốt hơn?”
Đứa trẻ: “Con đoán là có thể vặn nhỏ tiếng TV, để bớt tiếng ồn.”
Phụ huynh: “Đó là một ý tưởng tuyệt vời! Sẽ là một cách hay để cho ông bố biết rằng người con đang nghĩ về ông ấy.”
Bước 4. Đặt giới hạn
Một lý do khiến trẻ em trở nên ích kỷ là vì chúng đã quen với cách của chúng. Đặt giới hạn rõ ràng và sau đó bám chặt vào đó như dính keo. Đừng nhượng bộ những lời than vãn, bĩu môi, giận dỗi và những lời nhắc nhở đầy tội lỗi “Ba mẹ là bậc bố mẹ tồi tệ nhất trên thế giới!” Điều này có thể khó nếu bạn nghĩ rằng vai trò chính của bạn là trở thành người bạn tốt nhất của con bạn.
Hãy suy nghĩ lại. Hãy xem bản thân như một người lớn bạn sẽ thấy rằng hàng trăm nghiên cứu về sự phát triển của trẻ em đã kết luận những đứa trẻ có cha mẹ đặt kỳ vọng rõ ràng vào hành vi của chúng sẽ trở nên ít ích kỷ hơn.
Bạn có thể phải có một cuộc nói chuyện nghiêm túc với những người chăm sóc khác của con bạn, những người đã nuông chiều chúng quá mức. Hãy để những người như vậy biết rõ ràng rằng bạn đang nghiêm túc trong việc kiềm chế thái độ ích kỷ của con bạn đối với xung quanh và họ phải sự hợp tác cùng làm với bạn.
Bước 5. Tăng cường lòng vị tha
Những bậc cha mẹ nuôi dạy những đứa trẻ vị tha, chu đáo không phải ngẫu nhiên làm được như vậy. Họ cố ý đảm bảo rằng con cái họ nhận thức được quyền, cảm xúc và nhu cầu của người khác. Điều này có nghĩa là bạn cần phải chống lại xu hướng cố gắng làm cho con bạn cảm thấy như cả thế giới xoay quanh anh ấy. Bạn sẽ hài lòng hơn nhiều với kết quả: một đứa trẻ ân cần, chu đáo hơn.
Tất nhiên, một trong những cách nhanh nhất để tăng lòng vị tha là “dụ” con bạn thực hiện những hành vi ân cần và không ích kỷ. Luôn nhớ mô tả hành động để con bạn hiểu rõ ràng đức tính và chỉ ra tác động của nó đối với người nhận. Làm như vậy cũng sẽ giúp con bạn có nhiều khả năng lặp lại hành động hào phóng tương tự vào lần khác.
“Con có nhìn thấy nụ cười của Kelly khi con chia sẻ đồ chơi của con với em không? Con đã làm cho em hạnh phúc.”
“Cảm ơn vì đã dành thời gian hỏi ba ngày hôm nay của ba như thế nào.”
Về tác giả
Tiến sĩ Michele Borba nhận bằng Tiến sĩ Tâm lý Giáo dục và Cố vấn tại Đại học San Francisco, bằng Thạc sĩ về Khuyết tật Học tập và bằng Cử nhân của Đại học Santa Clara, đồng thời có Chứng chỉ Giảng dạy Cuộc sống của Đại học Bang San Jose.
Cô sống ở Palm Springs, California, cùng chồng và có ba con trai.
Cô là tác giả của 20 cuốn sách. Cuốn mới nhất của cô là “12 bí mật đơn giản mà các mẹ có thể biết: Tìm hiểu lại kiến thức cơ bản và nuôi dạy trẻ hạnh phúc (Jossey-Bass-Wiley 2006)”.
Cô ấy là cựu giáo viên đã có nhiều kinh nghiệm giảng dạy, bao gồm công việc trong giáo dục thường xuyên cũng như làm việc với trẻ em khiếm khuyết về học tập, thể chất, hành vi và cảm xúc. Cô và chồng là đối tác trong một văn phòng tư vấn riêng dành cho những thanh niên gặp khó khăn.
(Nguồn: bài dịch từ TheParents.com)